Müteselsil sorumluluk iptal mi
edildi?

l- Vergide Sorumluluk Nedir?
Vergi Usul Kanununda sorumluluk, kanunun 11.maddesinde “VERGI KESENLERIN SORUMLULUGU” basligi altinda düzenlenmis olup asagidaki gibidir.
Yaptiklari veya yapacaklari ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diger ödevleri yerine getirmekten sorumludurlar.
“ Mal alim ve satimi ve hizmet ifasi dolayisiyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatirmak zorunda olanlarin, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden alim-satima taraf olanlar, hizmetten yararlananlar ve aralarinda dogrudan veya hisimlik nedeniyle ya da sermaye, organizasyon veya yönetimine katilmak veya menfaat saglamak suretiyle dolayli olarak iliskide bulundugu tespit olunanlar müteselsilen sorumludurlar.
Müteselsil sorumlulugun sartlari, sinirlari ve bu konuya iliskin usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanliginca belirlenir.” Denilerek sorumluluk ile ilgili düzenlemelerde yetkilinin Maliye Bakanligi oldugu belirtilmistir.
Maliye Bakanligi, bu yetkisini, bilhassa KDV konusunda 70 sayili tebligde kullanmis ve sorumlulugun kapsamini genisletmistir.
Öyle ki, 70 sayili tebligin hükümlerini uzun uzun yazmak yerine kisaca ve çok uç bir misal ile söyle belirtmek isterim.
Herhangi bir yerden bir mal aldiniz, bu mal veya hizmeti aldiginiz satici, katma deger vergisini devlete ödemez ise hesaplanan KDV’yi siz ödemek zorunda kalirsiniz. Ayrica, herhangi bir alisveris yapmasaniz da, sermaye, organizasyon veya yönetimine katildiginiz isletmelerin ödemedigi vergilerden de sorumlusunuz.
Yine tebligin 5.bölümünün sondan bir önce ki fikrasi da söyledir:
“Öte yandan müteselsil sorumluluk kapsamina girmese dahi herhangi bir nedenle Hazine’ye intikal etmeyen vergi, Katma Deger Vergisi Kanununun 29 ve 32’inci maddelerine göre indirim ve iade konusu yapilmayacaktir.”
Iste bu hükümler, ihracatta KDV iadesini tikamis, sistemi alt üst etmistir.
Bu hükümler sonucu, bir sandviç bile alsaniz, o sandviçi satan KDV’yi ödememisse devlet sizin yakaniza yapisacaktir. Yahut, ihracat yaptiniz, konfeksiyon dikisinde kullandiginiz ipligi size satan adam, KDV’yi ödememisse iade KDV’nizi artik zor alirsiniz demektir.

ll- Böyle bir sorumluluk kavrami dogru mu?
Yasalarin kendisine yükledigi ödevleri eksiksiz yerine getiren iyi niyetli mükelleflerin, kendilerine satilan mal ve hizmetlerin daha önceki safhalarda, veya daha sonraki asamalarda dogan vergilerin ödenip ödenmedigini takip etmesi ve ödemeyenleri ödemek zorunda tutmasi hemen hemen imkansizdir.
Yapilmasi imkansiz olan bu olaydan sorumlu tutulmak herhalde hukukun temel ilkelerine terstir.
Ancak, taraflar arasinda dogrudan veya dolayli iliski varsa durum degisir ve verginin hazineye intikal etmemesinden mükellef sorumlu tutulur.

lll- Müteselsil sorumluluk tebliginin bir kismi iptal edildi.
Nitekim, danistay yukarida belirtilen durumlari gözönüne alarak muhtelif kararlar vermis ve en sonunda Danistay Dava Daireleri genel kurulu müteselsil sorumluluk konulu “70” sayili KDV genel tebliginin bazi hükümlerini iptal ederek konuya noktayi koymustur.

Danistayin yaklasimini asagidaki kararlarla açiklayalim.

1) Müteselsil sorumlulugun katma deger vergisi ihtilaflarina uygulanabilmesi için gerçek mal alim satimi olmayan, komisyon karsiliginda fatura temin edildiginin veya vergi ziyai yönünden kisiler arasinda irtibat bulundugunun tesbit edilmesi gerekir. (Danistay 9.Daire E 1997/1687 K 1998/688)
2) Yasalarin kendisine yükledigi ödevleri eksiksiz yerine getiren iyi niyetli yükümlülerin mal aldigi kisilerin vergiyi ödeyip ödemediklerini takip etmesi ve onlari bu yönde icrai bir güçle zorlamasi mümkün olmayip bu kisilerin hareketlerinden sorumlu tutulmasi hukukun temel ilkelerine aykiri düseceginden davaci sirketin mal alimlariyla ilgili olarak Hazine’ye intikal ettirilmeyen Katma Deger Vergilerinden sorumlu tutulmasi, 213 sayili V.U.K. 11/3 maddesi uyarinca düzenlenen ödeme emrinde ve ödeme emrinin iptali istemiyle açilan davayi reddeden mahkeme kararinda isabet görülmemistir. (Danistay 7.Daire 16.11.2000 tarih 1999/2990 Esas, 2000/3355 sayili karari)
3) Nihayet, Danistay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu 12.01.2001 tarih 2000/238 Esas, 2001/20 karar sayili karari ile;
70 seri nolu KDV genel tebliginin 5.bölümünün sondan ikinci paragrafi ile kanunun öngördügü yetki sinirlari asilarak müteselsil sorumlulugun kapsami genisletildiginden bu paragraf hükmünün Danistay 11.dairesince iptal edilmesinde yasaya aykirilik görülmemistir.
Bu karar geregince 70 sayili Katma Deger Vergisi genel tebliginin;
“Öte yandan müteselsil sorumluluk kapsamina girmese dahi herhangi bir nedenle Hazineye intikal etmeyen vergi, Katma Deger Vergisi Kanununun 29 ve 32.maddelerine göre indirim ve iade konusu yapilmayacaktir.” Hükmü kesin olarak iptal edilmistir.
Maliye Bakanligi da insallah, buna göre düzenleme yapar. Bu kararlar ne sonuçlar getirir?
1- 1- Artik duyum-dedikodu üzerine islem yapmaktan vazgeçilir.
2- 2- Ihracatçinin KDV iadesi kilitlenmesi biter.
3- 3- Piyasa açilabilir.

Hayirli olsun diyelim.

Yeminli Mali Müsavir
CEVDET AKÇAKOCA