Bursa, 28.Ağustos.2007
Yurt Dışına Çıkış Yasağı (Vergi ve Amme alacağı Borçlarında )
Daha Önceki yazılarımızda, birçok yasadaki düzenlemeleri bir araya getiren Seri A No.1 sayılı Tahsilat Genel Tebliğinin 30.Haziran.2007 tarih ve 26568 sayılı Resmi Gazetede yayınlandığını belirtmiş ve buradaki bazı düzenlemeleri sırasıyla vermeye, özellikle düzenlemeler çok güzel ve bir yorumu gerektirmeyecek şekilde olduğu için çok az yorumla vermiştik.
Bu defa da iş alemini özellikle çok ilgilendiren yurt dışına çıkış yasağı hakkındaki düzenlemeleri vermekteyiz. İhracatı 100 milyar doları, dış ticaret hacmi 250 milyar doları aşan ve çok kısa zamanda 500 milyar dolarları görecek olan Türkiyede yurtdışı çıkış yasağı iş adamları için çok önemlidir. Bu sebeple yazımız konusu olan açıklamaların dikkatle öğrenilmesi ve bu yazının bir başucu yazısı olarak saklanması gerektiği kanaatindeyim.
1. 5682 sayılı Pasaport Kanununun “Pasaport ve vesika verilmesi yasak olan haller” başlıklı 22 nci maddesinde, vergiden borçlu olduğu pasaport vermeye yetkili makamlara bildirilenlere, pasaport veya seyahat vesikası verilmeyeceği, verilmişse geri alınacağı, bunların yurt dışına çıkışlarının engelleneceği yönünde hüküm yer almaktadır.
Vergi borcu nedeniyle yurt dışına çıkış yasağı konulması yönündeki bu hükümle; mükelleflerin yükümlülüklerini zamanında yerine getirmelerinin sağlanması, amme alacağının tahsilinin güvence altına alınması ve tahsilatın hızlandırılmasının amaçlandığı tabiidir.
2. 5682 sayılı Kanunun 22 nci maddesindeki “vergiden borçlu” tabiri ile kastedilen, 6183 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde söz konusu edilen amme alacaklarından borçlu bulunan şahıslar olduğundan, buradaki vergi borcu tabirinden de “amme alacağı” anlaşılacaktır.
3. Yurt dışına çıkış yasağı konulmasını gerektiren amme alacağı tutarı, 25 bin lira ve üzeridir. Bu tutarın altında borcu bulunan şahıslar hakkında tahsil dairelerince yurt dışına çıkış yasağı uygulanmayacaktır.
Yurtdışı çıkış yasağına esas olan 25.000 lira rakamı zamanla değiştirilebilmektedir.
4. Borçludan aranılan amme alacağının, yurt dışına çıkış yasağı konulmasını gerektirip gerektirmediğinin tespitinde aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulacaktır.
a) Kesinleştiği halde ödenmemiş olan ve varsa ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz uygulamasına konu amme alacakları toplamı dikkate alınacaktır.
b) Yurt dışı çıkış yasağı uygulamasında;
-Tarhiyat safhasında olan veya tarhiyata ilişkin olarak yaratılan ihtilaflar nedeniyle kesinleşmemiş olan amme alacakları,
- 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesi uyarınca tecil edilmesi nedeniyle ya da sair nedenlerle teminat altına alınan alacaklar,
- İlgili mevzuat gereğince istenilen belgelerin borçlu tarafından tam ve eksiksiz olarak tahsil dairesine ibraz edilmiş olması koşuluyla nakden veya mahsuben iadesi talep edilen tutar,
- Cebri takip sonucu haczedilen malların değeri kadar borç tutarı,
dikkate alınmayacaktır.
c) Tutarına bakılmaksızın 6183 sayılı Kanunun 75 inci maddesi uyarınca aciz halinde olduğu tespit edilen borçlulardan aranılan ve aciz fişine bağlanan amme alacakları için yurt dışına çıkış yasağı uygulanmayacaktır. Bunun yanı sıra, haklarında iflas kararı bulunan borçlular için de yurt dışına çıkış yasağı uygulanmayacaktır. Ancak, haklarında iflas kararı bulunan tüzel kişilerin borçlarından sorumlu olan kişilerin şahsi iflas kararları söz konusu olmadığı müddetçe bu kişiler hakkında yurt dışına çıkış yasağı uygulanacağı tabiidir.
Bakın , bu maddede şahsi iflas kararı olmadığından bahsedilmektedir. Eğer, iflas etmiş bir tüzel kişinin borcundan sorumlu kişinin de şahsi iflas kararı yoksa, bunlar da yurtdışına çıkış yasağına tabidir. Bu hükme çok dikkat etmek gerekecektir.
5. Yurt dışına çıkış yasağı uygulanabilmesi için yukarıda belirtilen şekilde tespit edilen bir borcun bulunması ve borcun teminat altına alınmamış olması gerekmektedir.
6. Emniyet Makamlarına yapılacak bildirimlerde; borçlunun adı soyadı, T.C. kimlik/vergi kimlik numarası, doğum yeri ve tarihi, ana ve baba adı, nüfusa kayıtlı olduğu yer, iş ve ikametgah adresleri, borcun mahiyeti ve tutarı, yılı, türü ve vadesinin eksiksiz olarak yer alması zorunludur.
7. Amme borcu dolayısıyla, yurt dışına çıkış yasağı konulmak üzere isimleri Emniyet Makamlarına bildirilmek zorunda kalınan kişilere keyfiyet ayrı bir yazı ile derhal bildirilecektir. Bu yazıda; borcun mahiyeti, yılı, tutarı, vadesi ve ne şekilde tasfiye olunabileceği, yurt dışına çıkış yasağının kaldırılabilmesi için ne gibi işlemler yapılması gerektiği açıkça belirtilmek suretiyle borçluların bu konuda bilgilendirilmeleri ve dolayısıyla da amme alacağının tahsilinin çabuklaştırılması sağlanmaya çalışılacaktır.
Tebliğ, yurtdışına çıkış yasağının ilgili kişilere bildirilmesi hükmünü getirmiştir ki bize göre çok olumlu bir hükümdür. Düşünebiliyor musunuz ki hava alanında birden polis sizi çeviriyor ve yurtdışına çıkamıyorsunuz. Etraftaki bakışlar, bir terörist mi acaba şüphesi ve eşinizin ailenizin yanında mahcubiyetiniz böyle bir bildirimin önceden yapılması ile önlenmiş olmaktadır.
8. Hakkında yurt dışına çıkış yasağı konulan şahısların durumları dikkatle izlenecek, bu yasağın konulmasına neden olan borcun ödenmesi, terkini, teminata bağlanması gibi yasağın konulma gerekçesini ortadan kaldıran durumlarda, keyfiyet derhal ilgili Emniyet Makamlarına bildirilmek suretiyle mükelleflerin mağduriyetlerinin önlenmesi temin edilecektir.
Yasak kaldırıldığında , ilgili makamlarca ilgili makamlara derhal bildirilecektir.
9. Yurt dışına çıkış yasağı uygulanan ancak faaliyet konuları gereği, tedavi amacı ve benzeri zaruri nedenlerle yurt dışına çıkmaları gerektiği halde borçlarına karşılık yeterli teminat gösteremedikleri için yurt dışına çıkış yasağı kaldırılmayan bazı borçluların karşılaştıkları olumsuz sonuçlarının önlenmesi açısından, bu durumda bulunan borçluların taleplerinin, tahsil dairesi yöneticisi başkanlığında (vergi dairesi yetkisini haiz olarak kurulan ve faaliyete geçen vergi dairesi başkanlıklarında vergi dairesi başkanı, yetki devri halinde ilgili grup müdürü/müdür, vergi dairesi müdürlüklerinde vergi dairesi müdürleri, malmüdürlüklerinde malmüdürleri) ilgili bölüm (vergilendirme ve tahsilat/kovuşturma) yöneticileriyle birlikte değerlendirilmesi, bu değerlendirmede;
Borçlunun öteden beri borç ödeme konusunda iyi niyetli olup olmadığı hususu da dikkate alınarak,
- Yurt dışına çıkış yasağı uygulamasının, borçlunun ileride doğabilecek borç ödeme kabiliyetini olumsuz etkileyebileceği veya tedavi olanaklarını kaybetmesine neden olabileceği,
- Yurt dışına çıkışın amme alacağının takip ve tahsilini olumsuz etkilemeyeceği,
kanaatine varılması halinde, borca yetecek miktarda teminat gösterilmese dahi borçluların içinde bulundukları bu tür durumlar nedeniyle yurt dışına çıkışlarına izin verilmesi mümkün bulunmaktadır.
10. Yurt dışına çıkış yasağının, tüzel kişiliğin borçlarından dolayı birden fazla kanuni temsilcisi hakkında uygulanmış olması halinde, yasağın kaldırılması için yukarıda belirtilen gerekçelerle yapılacak taleplerin de aynı şekilde değerlendirilmesi, ancak en az bir kanuni temsilci hakkında bu yasağın devam ettirilmesi gerekmektedir. Ancak, tüzel kişiliğin kanuni temsil yetkisinin bir kişiye verilmiş olması halinde, söz konusu kişi hakkında yasağın kaldırılmasına yönelik talebin de yukarıda yapılan açıklamalara göre değerlendirilmesi icap etmektedir.
Tebliğin buraya kadar aldığımız hükümlerinden görüldüğü üzere , yurt dışı çıkış yasağı, esasları, kaldırılması gibi konulardaki bütün düzenlemeler açıkça belirtilmiştir.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca
