15.Ekim.2008

YENİ SOSYAL GÜVENLİK YASASINDA

SİGORTALILIK HALLERİNİN ÇAKIŞMASI

 Eski bağ-kur, sosyal sigortalar kanunu ve devlet memurları kanununda da sigortalılık hallerinin çakışması durumunda ne olacağı daima duraksamaya sebep olmaktaydı. Bu konuda bir çok ihtilaflar doğmakta , kişiler mağdur olmakta, mahkemeler boşu boşuna işgal edilmekte, davalar uzayıp gitmekteydi.

5510 sayılı yasanın yürürlüğe girerek yeni bir sosyal güvenlik sisteminin kurulması esnasında yasa koyucu, bu eski uyuşmazlıkları da göz önüne alarak sigortalılık hallerinin çakışması durumunda ne yapılacağı , uyuşmazlık olmadan nasıl çözüme varılacağını düzenlemiştir.

Yapılan düzenlemeler aşağıda belirtilmiştir.

 Sigortalıların 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmasını gerektirecek şekilde çalışmaları halinde aşağıdaki şekilde işlem yapılır.

1) Sigortalıları  Kanunun 4/a-b-c bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmaları halinde öncelikle (c) bendi kapsamında, (c) bendi kapsamında çalışma yoksa ilk önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak sigortalı sayılırlar.

2) 1 inci madde gereği başlatılan sigortalılığın kesintiye uğraması halinde sonra başlayan çalışmaya göre sigortalılık hali başlatılır.

3) 5510 sayılı Kanunun 4/a-b-c bentlerinde yer alan sigortalılık halleri ile 5/a-e bentlerine tabi sigortalılık hallerinin çakışması halinde, bunlar bu Kanunun 4 üncü maddesi  kapsamında sigortalı sayılır ve birinci madde hükmü uygulanır.

4) İsteğe bağlı sigortalı olanların 5510 sayılı Kanunun 4/a-b-c bentleri kapsamına tabi olacak şekilde çalışmaya başlamaları halinde, bu Kanunun 51 inci maddesinin üçüncü fıkrası saklı kalmak kaydıyla isteğe bağlı sigortalılık hali sona erer.

5) 1 inci maddede belirtilen sigortalılık hali değişikliklerinde Kanunda ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde belirtilen sigortalılığın sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren, yeni sigortalılık haline göre hak ve yükümlülükler başlar.

6) 5510 sayılı Kanunun 4/b bendi kapsamında sigortalı sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fırkasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler.

7) Sigortalı sayılması gereken sigortalılık halinden başka bir sigortalılık hali için prim ödemiş olması halinde, ödenen primler 1 inci maddeye göre esas alınan sigortalılık hali için ödenmiş ve esas alınan sigortalılık halinde geçmiş kabul edilir.

8) 01/10/2008 tarihinden önce 506 sayılı Kanuna tabi olmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanunun 4/a bendi, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi olmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanunun 4/b bendi kapsamında kabul edilen sigortalılardan zorunlu sigortalı olmaları gerektiği halde 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi isteğe bağlı sigortalılığı devam edenler hakkında bu Kanunun 4 üncü maddesi  gereğince işlem yapılır.

9) 01/10/2008 tarihinden önce 5510 sayılı Kanunun 4/b bendi kapsamında sigortalı oldukları halde, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden bu Kanunun 4/a bendine tabi prim ödemesi olanların sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar devam ettirilir.

10) 01/10/2008 tarihinden önce 5510 sayılı  Kanunun 4/b bendi kapsamında sigortalı oldukları halde 2925 sayılı Kanuna tabi prim ödeyenlerin sigortalılıkları 01/10/2008 tarihi itibariyle sona erer, 5510 sayılı Kanuna tabi çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren 2925 sayılı Kanuna göre kendiliğinden başlatılır.

Yapılan bu düzenlemelerin bir çok ihtilafı veya diğer bir tabirle uyuşmazlığı önleyeceği, çözüme kavuşturacağı umuduyla.

Cevdet Akçakoca

Yeminli Mali Müşavir