15.03.2003’ te yürürlüge girecek bu kanuna göre;
• Isyerinde çalisan 10 ve 10’dan fazla isçi çalismasi gerekir. Kanun tasari halindeyken 1 isçinin olmasi yeterliydi. Ama özellikle esnaf odalarinin yogun baskisi halinde bu sayi 10 olmustur. Isverenin ayni is kolunda çalisan tüm isçileri (toplam isçileri) burada dikkate alinir.
• Isçinin belirsiz sürede hizmet akdi almali ve en az 6 ay kidemi olmali. Mevcut Is Kanunu’nda bu süre 1 yildi.

Isveren Vekili: Isletmeyi sevk ve idare eden kisidir. Bu tanimda Sendikalar Kanunu dikkate alinmistir. Genel Müdür hariç herkes bu kanuna aittir.

Hizmet Sözlesmesi Fesh Edilen Isçiye Bu Kanun Ne Diyor?
17/2 Ahlâk ve iyiniyet kurallarina uymayan isçinin tazminatiyla ilgili degil. Is Kanunu 13. Md. Kidem ve Ihbar tazminatini verdiginiz halde isçiyi nasil çikaracaginizi söylüyor. Buna göre:
Tazminat verdiginiz isçiyi çikartirken mutlaka bir sebep olacak ve bu sebep de benim kabul ettigim sebeplerden olacak diyor kanun. Eger isçi sebep gösterilmeden çikartilmissa yada gösterilen sebep bu kanuna göre geçerli degilse isçi isten çikartildigi saatten itibaren 1 ay içinde Is Mahkemesi’ne isveren aleyhine dava açabilir. Isçi davayi mutlaka açacaktir. Çünkü 1 yillik isçinin kidem tazminati 1 aydir.
Isveren bu davada isçiyi tazminat vererek isten çikartmakta ne kadar hakli oldugunu kanitlamak zorundadir. Isveren gösterdigi sebebin arkasinda durmak bu sebebi delillerle mahkemeye ispat etmek zorundadir, mahkemenin onayini almak zorundadir. Iddia eden iddiasini kanitlar hükmü burada tersine isler. Davayi açan isçi oldugu halde ispat yükü isverene aittir. Kanuna göre 2 ay içinde bu dava sonuçlanmali. Ancak is mahkemeleri olmayan yerlerdeki mahkeme yüklerini düsünürsek bunun mümkün olmayacagi açiktir. Ve mahkeme bu davalari acil davalar sayarak öncelik verilmesi istenmektedir. Kararin 2 ay içinde sonuçlandigini varsayalim. Çikan sonuç isveren tarafindan temyiz edildiginde yargitay 1 ay içinde karar vermek zorundadir. Yaklasik 4 ay gibi bir süreç var ama bu Türkiye sartlarinda yani mahkeme yükündeki fazlalik nedeniyle bu 1,5 yili bulabilir. Mahkeme feshin geçersizligine karar verdi. Is Kanunu zaten bütün dünyada isgücünü sermayeye karsi korur. Mahkeme isçi lehine karar verir. O nedenle herhangi bir yargilama gibi düsünmeyin bu davayi. Mahkeme feshin geçersizligine karar verdigi için isçiye “ise iade” kagidi verir ve isveren isçiyi 1 ay içinde ise baslatmak zorunda kalir. Isçi mahkeme kararini alip 6 is günü içinde isverene gidip beni ise al diyecektir. Eger isveren buna ragmen ise baslatmazsa isveren en az 6 ay en çok 1 yil ücret tutarinda tazminat ödeyecektir. Örnegimizde 1 yillik isçi 1aylik tazminat alacakken bu kanunla en az 6 ay en çok 1 yillik ücret tutarinda tazminat alabiliyor.

Isçi ise baslamazsa ne olur?
Isçi mahkeme kararina ragmen isverene gidip beni yeniden ise al demezse fesih geçerli sayilir. Ihbar ve kidem tazminati ödemesiyle isveren bu konuyu bitirmis olur.
Hizmet sözlesmesi fesh edilen bir isçi yeni bir ise girebilir ve de mahkeme bu arada feshin geçersizligine karar verebilir. Bu durumda isçi 6 is günü içinde isverene çalismayacagini bildirir. Ama bu uygulamada isçinin gidip böyle bir tebligatta bulunmasi beklenmiyor. Isçi ancak yeni iste sigortali oldugunda bu durum ortaya çikar ve tazminat hakki olmaz.

TOPLU ISÇI ÇIKARTMA

Isletmelerimiz;
• ekonomik,
• teknolojik,
• yapisal,
• isletme, isyeri ve isin geregi sonucu
vb. sebeplerle toplu isçi çikarabilir.
Bu cümle ekonomik,teknolojik, yapisal, isletme,isyeri, isin geregi sonucu disinda toplu isçi çikartamazsiniz anlamini tasir. Bu bir sendikalasma yasasidir. Memurlastirilmis isçi kitleleriyle karsi karsiya gelecegiz. Bu garantileri almis isçilerin sendikalasma içerisinde olacaklari tabidir. Sendikal örgütlenme sirasindaki toplu çikislarin olmayacaginin degisik bir tanimidir. Toplu çikista ancak yukarida saydigimiz sebepleri ileri sürebilirsiniz ve bunu da 1 ay içinde 10 ve daha fazla isçi çikartiyorsaniz en az 30 gün önce
• Toplu sözlesmeniz varsa Isçi Sendikasi temsilcilerine
• Toplu sözlesmeniz yoksa bu kanunla gelmis yen bir kavram Isçi Temsilcilerine
• Ilgili Bölge Çalisma Müdürlügü’ne
• Türk Is Kurumu’na
Bildireceksiniz.
Bu kanunla Türk hukukuna, çalisma hayatina isçi temsilcisi diye bir kavram gelmistir. Normalde toplu sözlesmesi akdedilen isyerlerinde isçi sendikasi bir süre sonra yetkiyi alip toplu sözlesme imzalandiktan sonra Sendikalar Kanunu geregince isçi sayisina göre 50’ye kadar 1; 50-100 arasi 2 gibi artan detaylari kanunda yazili temsilci seçer. Bu temsilciler teminatli isçilerdir. Bunlari isten çikaramazsiniz, mahkeme iade karari verir. Su andaki kanunlarimiz böyle buna bir diyecegimiz yok ama bakin hiçbir sendikal hareket olmadigi halde hepiniz 10’dan fazla isçi çalistiran isyerleri 16 Mart’tan itibaren bir isçi temsilcisi seçmek durumundadir. Bu 1952 yilinda Türkiye’nin Dünya Çalisma Örgütü (ILO) ile imzalamis oldugu bir sözlesme içinde yer alan bir kavram 50 yil sonra Türkiye is adaminin, sanayicisinin kucagina oturmustur. Isçi temsilcileri özellikle korunmus kisilerdir. 10 ve daha fazla isçiyi isten çikartirken bu insanlarla oturup uzun süreli mütarekeler yapmak ve bu mütarekeleri tutanaga geçmek zorundasiniz ve onlara bu isçileri çikartmak zorunda oldugunuzu ikna etmek durumundasiniz. Bu toplu çikislarda en önemli unsurlardan biridir. Toplu çikisla ilgili belge-bildirim verilirken ilgili bölge çalisma müdürlügüne ve Türk Is Kurumu’na bu isçileri neden çikarttiginizi, sebeplerinizi, isçi sayisini ve gruplarini, ise son verme islemini ne zaman gerçeklestireceginizi gibi bilgiler de verilecektir.
Isletmesini tamamen kapatanlar için bölge çalisma müdürlügüne ve Türk Is Kurumu’na 30 gün önceden bildirim yapmak yeterlidir. Bu konuda bir hüküm yoktur. Anayasamiza göre çalisma hürriyeti vardir. Isteyen kisi isletme açar, isteyen de kapatir.
Bu kanunun yaptirimi, geneli sudur: bir isçiyi tazminat verip çikarttiginiz halde, isçinin dava açmasi ve ise iade karari almasi, eger isveren kabul etmezse en az 6 ay en çok 1 yil ücret tutarinda tazminat ödemesidir.

UYGULAMA:
Belirsiz süreli hizmet akdi sarti: Isini sevdikçe çalisan, belli bir süreyle sinirli olmayan isçilerdir. Bunlar bu kanuna dahildir. Böyle bir isçiyi tazminatini vererek isten çikartmak istiyorsak, kanun isverene çok dar bir alan birakmistir. Ancak o isçinin yeterliligini, davranislarini, isletmenin, isyerinin veya isin gereklerinden kaynaklanmasi gerekiyor. Bunun disinda bir sebep olmayacak. Isveren için % 95 yasak alan var.

GEÇERSIZ SEBEPLER:
1- Sendikal Örgütlenme: Isçinin her halükârda herhangi bir sendikaya üye olmasi isten çikarma için geçersiz bir sebeptir. Akilli bir isveren de isçiyi sendikaya üye diye çikarmaz. Ancak isçi dava dilekçesine ben sendikaya üye oldugum için beni isten çikardilar diyecektir. Size kalan ise isçinin yetersizligi, davranis bozukluklari, isin geregi vb. sebepler. Yani isçi bu davaya 10-0 galip baslayacak. Isçi dava dilekçesine sendika üyelik fisini eklemesiyle isverenin boynu egik kalacaktir. Burada isçiye büyük bir güvence veriliyor. Isçiler 15 Mart’tan itibaren istedikleri sendikaya üye olabilirler isaretidir bu.
Türkiye’de bugün 5,5 milyon SSK’ li isçi var. Bunun % 53’ ü sendikalidir. % 53 isçinin % 80’ i kamu sektörü, % 20’ i özel sektör. Bütün dünyanin özellikle rakiplerimizin gözü % 20’lik özel sektör disinda kalan örgütlenmemis sanayi kuruluslarinda isçiyi örgütleyip dünya global rekabet piyasasinda onlara göre haksiz rekabet bize göre yasama sansi olan bu sanayicileri esit sartlara getirip maliyetleri esitlemekten baska bir sey degildi. Bu uzun süreli bir mücadeleydi ama ne yazik ki bugün bu noktaya geldik.
Isçiniz 16 Mart günü veya daha önce herhangi bir sendikaya gider ve size üyelik fisini getirirse, bu isçi kendini garanti altina aliyor deyip geçerli belgeleri doldurmadan isten çikartmayin. Çünkü sizden hayli yüklü tazminat alacaktir. Kanunlar sendikal çikartmadan dolayi ayrica 1 yillik ücret tutarinda tazminat var.(Sendikalar Kanunu 31. Md.)

2- Çalisma Saatleri Içinde Veya Disinda, Isverenin Rizasiyla Çalisma Saatleri Içinde Sendikal Faaliyetlerde Bulunmak: Bunu sadece kamu sözlesmeli yerler için koruma kabul etmiyoruz. Çünkü sendikalar örgütlenmis büyük isyerlerinde yeniden örgütlenmek isterler. Yani A sendikasi B sendikasi birbiriyle yarisir. 1979’lu yillarda oldugu gibi. Bir yetki kavgasi baslar orada. Benim sendikam iyidir seninkisi kötüdür kavgasi aslinda sendikal bir faaliyettir. Böyle kavgalarin yasandigi isletmelerde kesinlikle araya girmeyin. Kanun bu isçinin demokratik hakkidir diyor. Bu nedenle bu isçileri baska nedenle çikartacaksiniz.
Isyeri temsilcileri Is Kanunu’nun 17/2 md. Iyi niyet ve ahlak kurallarina uymadiginda çikartilabilir. Bunun disinda çikartilamaz, teminatli isçilerdir.
Sendikali olmayan isyerleri 16 Mart’tan itibaren isçi temsilcisi seçeceklerdir. Isçi temsilcisi seçilen isçi arkadaslar teminatli isçi olacaklardir. Bu isçiler bu faaliyetlerinden dolayi isten çikartilamaz. Bu temsilcilige aday olan isçiler dahi koruma altina alinmistir.

3-Herhangi Bir Hak Için Idari ve Mali Makamlara Isveren Aleyhine Dava Açmak: Örnegin fazla mesai yaptirdiniz ve fazla mesai ücretini eksik ödediniz yada maaslari geç ödediniz veya yillik izni verirken kanunlara uymadiniz vb. sizi bölge çalisma müdürlügüne giden isçi ve gidenin arkasindan giden isçiler bu sikayeti yaptiklarini belgelendirdiklerinde isten çikartma sebebiniz ne kadar hakli olursa olsun karsinizda daha hakli bir sebeple duracagi için burada isçinin isvereni sikayet etmesi tesvik edilmistir.

4- Medeni Durum, Irk, Dil, Din Cinsiyet, Siyasi Görüs vb. Sebepler: Uluslar arasi Çalisma Örgütü (ILO)’ nün 158 sayili sözlesmesinin (yani bu kanunun temeli ) içinde yer alan tüm dünyada kabul edilmis medeni durum, irk, renk, dil, din, siyasi görüs gibi sebepler ileri sürülemeyecektir. Bu noktada cesur olmak gerek. Türkiye’de aslinda bugüne kadar etnik veya sosyal köken tartismasi yoktu. Türkiye Güneydogu’ daki kararlar nedeniyle bir dilin ögretilmesini kabul etti. Yani bir etnik yapi kabul edildi. Güneydogulu bir isçi benim nüfusumdan belli dogulu oldugum beni ve arkadaslarimi bu sebeple isten çikartip temizliyorlar diyecek. Bu bir nifak maddesidir. Bu kanunundan sonda her siyasi görüse göre bir sendika konfederasyonu olacak. Milliyetçi grubun milliyetçi isçi konfederasyonu, merkezdekilerin Türk-Is gibi. Bu konfederasyonlarin hukuki yapisi devam ediyor. %10 baraji kaldirildiginda isyerleri sendikalarin savas arenasi haline geldiginde o dinciydi bu milliyetçiydi öbürü solcuydu kavgasi yani siyasi görüs kavgasi kendiliginden dogacagi inancindayiz ve de bunun çok ciddi sorunlar yaratacagini düsünüyoruz.
Bu kesin yasak alanlarin disinda bize sadece isçinin yetersizligi, davranis bozukluklari (17/2 gibi ahlak ve iyi niyet kurallarina uymayanlar degil onlari zaten tazminatla çikartiyorsun. Bunlar öyle davranis bozukluklari ki; 17/2 kapsamina girmeyen ama bir sekilde içerde tutmak istemediginiz davranislar yasam devam ettigi için bunu bir iki örnek vermekle yetinecegiz). Bu sebepler ve isverenin zorunluluklari disinda bir alan kalmiyor. Kabul edilebilir nedenler de söyle bir öykü koyacaksiniz. Ahlak ve iyi niyet kurallarina uymayanin bir altinda tazminatsiz çikartamayacaginizi biliyorsunuz ama kahretsin deyip de içinizde karar verdiginiz noktayi tarif ediyor kanun ama bununla yetinmiyor ve bir isçinin yetersizligi yada davranis bozuklugu isletmenin tümünü ilgilendirmeli diyor. Yani bire bir isçinin yetersizligi yetmiyor bunun tüm isletmeye etkisini ispat etmek zorundayiz.

Isçinin yetersizligi ile ilgili sebepler neler olabilir?

Kanunun gerekçesinden alinmis sebepler “mesela” kelimesiyle baslanip örneklerle açiklanmistir.
a- Ortalama Olarak Benzer Isi Görenlerden Daha Az Verimli Çalismak :
Verimlilik isletmelerde sübjektif olarak uygulanan bir kavramdir. Yani bir vardiya amiri, sefiniz, isletme müdürünüz “ya abi bu verimsiz bunu çikartalim” diyerek isçi çikartiliyor. Artik bu verimsizligin arkasinda duracagimiz için verimliligin tanimi ve verimsizligi belgelendirmenin zorunlulugu gelmistir.
Yargitay 9. Hukuk Dairesi Baskani “Nihayet bu kanun çiktiginda isverenlerimiz belge düzenine geçmek zorunda kalacaklar” diyerek kanuna yorum getirmistir. Artik her seyi belgelemek zorundayiz. Yani 100 lira verdiginiz isçi size bunun karsiligi olarak ne kadar verim sagliyor. Isçiyi ise almadan hangi standartla hizmet verdigi belgelemek gerekiyor.

b-Gösterdigi Niteliklerden Daha Az Performansa Sahip Olma, Ise Yogunlasmasinin Giderek Azalmasi:
Performans degerlendirmesi yapan isletmeler genelde kendi içinde özel notlar alirlar ve bu yöneticiler arasinda olur. Bu performans degerlendirmeleri artik paylasilacak. Isçiden ne kadar performans beklediginizi açikça söyleyip dosyasina koyacaksiniz ki beklenen performanstan daha düsük bir performansla karsilastiginizda bunu kanitlayabilesiniz. Tek basina bir isveren ve ona mutlak otoriteyle bagli isçi yok artik. Karsilikli sözlesme var ve buna uyan –uymayan taraf var. Bun nedenle kendi basimiza performans degerlendirmesi yapmanin bir anlami yok. Birebir konuda isçiyle anlastigimiz tanimlari ortaya koyma zamani geldi.

c- Ise Yatkin Olmama:
Isçiyi ise aldiniz, uzun süredir çalistirdiniz ama bir türlü istediginizi alamadiniz. Ise yatkin olmama sübjektif bir kavram ama bu objektif olmali ki herkesin kabul etsin. Bu nedenle isçiyi ise alirken ise egitme zorunlulugu geliyor. Standartlari belirtilmis bir egitim verildikten sonra bu standardin altinda kaldigini yine belgeleyerek ise yatkin olmadigini ispatlayabiliriz. Ögrenmeyle kendisini yetistirme yetersizligi bu kapsamda düsünülebilir.

d- Sik Sik Hastalanma:
Bu hastalanmalarin kati oldugunu, isletmenin bütününde dengeyi ve üretim yapisini bozdugunu belgelemek zorundayiz.

e- Çalisamaz Duruma Gelme:
Isçi o kadar çok hasta oluyor ki onun bu hastaligi isle uyumlu olmuyor. Iste bu gibi hastaliklarda size teminatla çikartma hakki verilmis. Demek burada isyeri hekimlerimizi devreye sokmak durumundayiz.

f- Uyum Yetersizligi:
Isçi, isletme içindeki arkadaslariyla bir türlü uyum kuramamistir. Kavga etme, aktif olamama, çocuksu hareketler, bir kenara çekilme vb. gibi

g- Emekli Yasinin Gelmis Olmasi:
Zaten bugünde emekli yasi geldiginde ihbar tazminatini verip isten çikartabiliyorsun.

Verimlilik standardini bugünden yazili belge haline getirmek gerekir. Her departmanda bunu yapmak gerek. Öncelikle isçinin hangi isi yaptigi, hangi bölümde çalistigi belli olacak. Unutmayin ki, 15 Mart’tan sonra aldiginiz isçiyi 17/2 ahlak ve iyi niyet kurallarina uymama disinda çikartamayacaksiniz ve bu isçi sizden emekli olabilir. Artik isler azaldi, siparis gelmiyor diyemezsiniz. Bu nedenle bu belge düzenine geçmek zorundasiniz. Mesela A isçisi 5 yillik bir isçidir ve bu isçiyi bugünden çikartmak istiyorsunuz. Sebepleriniz uyum yetersizligi veya ise verimsizlik vs. olsun. Ama siz bugün su anki durumu degil bir süreci degerlendiriyorsunuz. A isçisi ise alimindan ne kadar bir süredir takip edilmis ve bu sebepler belgelenmis mi? Iste bu nedenle bugünden her seyi belgelendirmeye baslamaliyiz.
Kidem tazminati fonu kanunu yok ama 15 Mart’ta kadar bu kanun çikacak. Kidem tazminati fonu size para öderken o güne göre sartlar ileri sürecek. Yani zorlastiracak. Niye çikartiyorsun bu adami diyecek? Sermaye dagilimi dedigimiz kidem tazminati, ihbar tazminati geleneginde bu sermaye dagiliminda bir kontrol mekanizmasi getiriyor kanunlar. Kidem tazminati fonu da mi getirecek? O zaman bugünden banane demeden bu belge düzenine geçmek mecburiyeti vardir. Isçinin emeginin yüzde yüz verimle bize verilmesini nasil saglariz mantigiyla bunu yapmaliyiz. Nasil ki aldigimiz bir makinenin çok iyi çalismasi için yatirimlar yapiyoruz isçi içinde bunu böyle düsünmek gerekir.
Standardin altinda kalan isçi asla sözle uyarilmayacak. Mutlaka yazili ihbar verilecek. Çünkü insan kaynaklari departmani isçinin tazminatini verip çikartma islemini yaparken önce kendi isletmesine bu isçiyi çikartma sebebini neyle ispatladigini soracak. Çünkü isçinin yazili savunmasini alma sorumlulugu var. Isçiye ne zaman ihbar verdin, dosyasinda bu yazili uyarilar var mi? Artik patronun dedigi olmayacak. Bu belgeler olmazsa karsinizda mahkemeden ise iade kagidi alacak bir isçi var demektir. Bu nedenle mutlaka yapilacak uyarilar yazili olmalidir. Ayrica tüm bu sebeplerin isin görülmesini önemli ölçüde olumsuz etkilemesi ve isin içindeki üretim iliskisini bozar nitelikte olmasi gerekiyor. Isçinin yazili savunmasi alinip tazminati verilerek isten çikarilmali. Burada rahatsizlik, sik sik hasta olup rapor alanlar için isyeri hekimlerinizi devreye sokarak tazminatlarini verip isten çikarabilirsiniz.
Önünüzde 4 ay gibi bir süre var. Size tavsiyem, size % 100 ve buna yakin performans saglayacak is arkadaslarinizi seçin hatta bu günden belge düzenine geçin.

Isçinin Davranislarindan Dogan Sebepler:

1-Sakar bir isçiyi örnek verelim. Is Kanunu 17/2 mad. Göre 10 günlük yevmiyesini asan bir sekilde zarar verenleri tazminatsiz çikarabiliriz. Ama sakar bir isçi 1 günlük veya 2 günlük zarar veriyor 10 günlük zarar vermiyor. Bu zararlari toplayamadiginiza göre bu isçi bana zarar veriyor deyip çikariyordunuz. Ama simdi böyle bir isçiyi tutanaklarla ispat ederek çikartabilirsiniz. Böyle bir örnek var kanunda.
2-Isyerinde rahatsizlik yaratacak sekilde çalisma. Bu gürültülü konusan olabilir, el kol hareketi yapan olabilir ve diger davranis bozukluklari olan insan olabilir. Arkadaslarindan sürekli borç para alan ve ödemeyen isçi diger arkadaslarini tedirgin eder ve isyerinde rahatsizlik yaratir.
3-Arkadaslarini isverene karsi kiskirtmak. 17/2 ‘de isverenin ailesi üzerine, serefine, haysiyetine küfür etmek, satasmak tazminatsiz çikisken kiskirtmak tabiri ne yazik ki bize bir hakmis gibi geldi. Isverene karsi kiskirtma halk tabiriyle dedikodu yaparak hadi yürüyelim, surada bagiralim ücretimizi geciktiriyor gibi olaylara nifak sokan kisiler bunlara tanikla ifade etmek. Tüm bunlari tutanak tutarak ispatlamaliyiz.
4-Uyariya ragmen isini kötü ve yetersiz yapmak. Oysa Is Kanunu 17 gibi verilen isi yapmamak tazminatsiz çikisti.
5-Is ortamini, is akisini bozmak ve olumsuz yönde etkilemek. Örnegin çok çok uzun telefon görüsmelerini belgeleyerek isten çikarabilirsiniz, bu bir haktir.
6-Ise sik sik geç kalmalari zaten kullaniyorsunuz. Ve isini aksatarak isyerinde eli arkada dolasan davarsa bunu da tutanaklarla belgeleyip isten çikarabilirsiniz.

Isletmenin, Isyerinin veya Isin Geregi:

Böyle bir sebebi kullanman için ön sart araniyor. Bu sartlar sunlardir:
• Isletmede fazla mesai görülmeyecek. Mecburen isçi çikartan bir isletme oldugunu objektif olarak bir insana anlatacak duruma gel. Bir taraftan fazla mesai yapilirken, siparisler gelirken isçi çikartamazsiniz.
• Isçinin isini degistirdiniz, çalisma saatlerini zamana yaydiniz her yolu denediniz ama çare kalmadiysa ki her yolu denediginizi ispatlayacaksiniz en son olarak fesh kaçinilmaz hale geldiyse ancak bu durumda kanun isyeri ve isin geregi sebebiyle isçi çikartmayi kabul ediyor.

Isyeri ve isletme geregi sebepleri neler olabilir?

A- Isyeri Disindan Sebepler:
• Sürüm ve satis olanaklari azalmistir.
• Talep ve siparis azalmistir.
• Enerji sikintisi vardir.
• Ülkede bir ekonomik kriz vardir. Piyasa durgunlasmistir.
• Dis Pazar kaybi vardir.
• Hammadde sikintisi vardir.
Ama bu nedenlerden size ne? Bunlardan sadece isçinizi ve sizi ilgilendiriyorsa, isinizi sürdürmeniz olanaksizsa sebep olur. Yani ülkede ekonomik kriz var, bütün sektörler bitmis, otomobil sektörü patlama yapmis gibi bir sebebe dayanamazsiniz. Örnegin hammadde sikintisinin geçerli olmasi için alisilmisin disinda çok ciddi objektif verilere dayandirilmazsa geçerli sayilmiyor.
• Yeni bir çalisma yöntemi buldunuz. Daha az isçiyle çalisabileceksiniz, maliyetleri dengeleyeceksiniz. Bunu ispat ederseniz isçi çikartabilirsiniz.
• Isler daralmistir. Yeni bir teknoloji uygulamissinizdir. Isyerinizde ayni sekilde hakli bir uygulamadir. Ispat ederseniz isçi çikartabilirsiniz.
• Isyerinin bazi bölümlerini kapatabilirsiniz. Artik siparis almiyorsunuzdur, isyerinin isinden kaynaklanan hakli sebeptir.
Bütün bu sebepler isyerinin ve isçinin normal yürüyüsünü etkileyecek kadar bütünü etkilemeli.
Kanun hizmet sözlesmesini bozmada yöntem belirlerken bunu yargiya ve bilim adamlarina birakiyor. Ama mutlak uygulanmasi gerekenleri de söyle belirtiyor:
1- Mutlaka ve mutlaka yazili fesih bildirimi yapilacak. “Git muhasebeden parani al” gibi isten çikarmalar 15.03.2003 itibariyle bitmistir.
Isten çikarma yazili ve mutlaka geçerli bir sebebe dayanmalidir. Neden isten çikartildigi açik ve net söylenmeli, yazilmalidir.
2-Mutlaka ve mutlaka isçinin yazili savunmasi alinmalidir. Davranis ve verimsizlik nedeniyle isten çikartiyorsak tazminat verip mutlaka yazili savunmasini almak zorundayiz. Örnegin sik sik isin basindan ayrilan aylak bir isçi olsun. Bununla ilgili bir islem insan kaynaklari departmanina geldi. 28 Agustos 2002’de bu isçiyi tazminat vererek çikartacagiz. Isletme bu isçinin çikisini insan kaynaklari departmanindan isterken ekine tutanaklari koyacak. Ve I.K.D. da isçinin yazili savunmasini isteyecek. Çünkü isçiler kendileri savunma vermezler ve mahkemede bana zorla kagitlar imzalattilar diye acindirma yolunu seçerler. Eger isçi savunma yapmayacaksa savunma yapmiyorum diye tutanak yazip imzalasin. Yani olay mutlaka belgelenmeli. Yazili savunmasini aldiysaniz isçinin daha fazla isyerinde durmasina gerek yoktur. I.K.D. isçinin savunmasini aldim, okudum ve begenmedim diye bir yazi yazacak Is Kanunu 13. Md. Göre çikartiyorum gel tazminatini al diyecek. Bu belge çok önemli. Burada hangi sebeple isten çikartildigi yazilmalidir. Örnegin; “Verimsizlik” çok global bir kavramdir. Mutlaka bu verimsizligi açiklayan somut olaylar yazilmalidir.
Mevcut hizmet akitlerinizi yenilemenizi öneririm. Yenileme isçide tedirginlik yaratacagi için standart verimlilikleri belirledikten sonra sözlesmelere ek protokoller yapabilirsiniz. Bunlari hizmet sözlesmesinin eki olarak dosyalarina konur ve karsilikli taahhüdün oldugunu ispatlar. Standart verimliligin tutanaklari, aldigi egitim, bu verimlilige uymadigi vb. belgeler dosyada olmali ki bir isçi mahkemeden geri dönmesin. Ayrica bu sebep isletmenin bütününü ilgilendirmeli. Yani bu tarz çalisma takim ruhunu bozar bu bir sebeptir. Ileri sürülen sebebin isletmenizi nasil ilgilendirdigini de yazacaksiniz. Aksi halde mahkeme bu isçinin isletmenizi nasil etkilediginizi bilmez.
Kanun çok açik sekilde sendikalasma kanunudur. Sendikalar da anayasal bir kurumdur diyebiliriz, saygi duyuyoruz. Ancak sendikalar kanunu toplu sözlesme mevzuati, sendika toplu sözlesme anlayisi degismedigi sürece bu isletmelere ek maliyetler yükleyecektir. Ve gerçekten kavgalara neden olacak bir yapi ortaya çikaracagi endisemiz var. Isyeri barajini kaldirilacagini biliyoruz. Bu baraj kalktigi zaman her mahallede bir sendika kurulacaktir. Her 7 kisi bir araya gelip sendika kuracaktir. Her yil Temmuz-Ocak aylarinda sendikalarin fotografi çekilir, resmi gazetede yayinlanir. Isçilerin arkasinda bazi sendikalar var ve isçileri kiskirtip onlari dava açmaya zorlayacak bir sistem kurulmus vaziyettedir. Buna karsi ise dar alanda bir savunma hakkiniz var. O savunma hakkiniz da ancak ve ancak belge düzenine geçilince ispat edeceginiz bir savunmadir. Aksi halde 1-13 seklinde tazminat ödeyeceginiz dava akisi baslayacaktir.
Kidem tazminati fonu kanunu çikacak. Bu kanun çikinca bu tazminati fon ödeyecektir. Ama bu da aylik olarak bir sigorta pirimi gibi her ay yani siz 10 yil bir isçi için hiçbir fon ayirmazken siz artik her gün bir sermaye akisiyla o parayi vermek durumunda kalacaksiniz.
Kanun ayaklari topal sadece iki koltuk degnegi altinda verilmis bu sekilde ortaya çikti. Insallah 15 Mart’a kadar isvereni de koruyan kanunlar çikar.