Bursa, 6.Ağustos.2013
ASGARİ İŞÇİLİK HER İŞLETMEDE UYGULANABİLİR. DİKKAT !
Sosyal Güvenlik Kurumu mevzuatında bilhassa inşaatlarda asgari işçilik uygulaması yıllardır yapılmakta ve herhangi bir inşaatta kurumca belirlenen asgari işçilik oranında sigorta primi ödenmesi sağlanmakta idi.
Asgari işçilik uygulaması ve uzlaşma konusu 5510 sayılı SGK yasasının 85 inci maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, sadece inşaatlarda değil, her türlü işletmede kurum, asgari işçilik tesbiti yapabilir ve denetimlerde bu asgari işçilik üzerinden fark çıkarılabilir.
İnsanın başına gelmeyince, bu maddenin önemini kavrayamıyor. Maalesef, inşaat işlerinin dışında bir başka işletmede de gelen SGK müfettişi, firma yetkililerine, işletmenizin şu kısmında çalışan üç kişi var, oysa bizim asgari işçilik tesbitlerimize göre 5 kişi olması gerekirdi, bunun için sizden fark prim isteyen bir rapor yazacağım, uzlaşma ister misiniz diye sorar. Tabii firma yetkilisi böyle bir saçmalık olamayacağını düşünerek raporu görelim ondan sonra der. İşte burada kıyamet kopar.
Yazılan raporda işletmenin uzlaşma istemediği belirtilmiştir. Aşağıda yapacağımız açıklamalara göre işletme, çıkarılan cezaları paşa paşa ödemek zorundadır. İşletme o güne kadar bütün primlerini zamanında ödemiştir. Dolayısıyla her ay peşin ödeme indirimi kadar eksik sigorta primi ödemektedir. Eğer, rapor konusu cezaları ödemezse bu indirimi kaybetmiş olacaktır.
Bu konuyu yazımızda açıklamaya çalışalım.
I.Asgari işçilik farkları hangi esasa göre tesbit edilir?
5510 sayılı kanunun 85. inci maddesi bu tesbitin nasıl yapılacağını anlatmaktadır.
Asgari işçilik uygulaması ve uzlaşma
MADDE 85- İşverenin, işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun tespiti halinde, işin yürütümü açısından gerekli olan asgarî işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak tespit edilir. Söz konusu tespitler, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurları tarafından yapılır.
Kuruma yeterli işçilik tutarının bildirilmiş olup olmadığının araştırılmasında, işin yürütümü için gerekli olan asgarî işçilik tutarının tespitinde dikkate alınacak asgarî işçilik oranlarının saptanması ve asgarî işçilik oranlarına vaki itirazların incelenerek karara bağlanması amacıyla Kurum bünyesinde; Kurum teknik elemanlarından dört üye, Yönetim Kurulunda temsil edilen işçi ve işveren konfederasyonlarınca görevlendirilecek iki üye, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden bir üye olmak üzere toplam yedi teknik elemandan oluşan, Asgarî İşçilik Tespit Komisyonu kurulur.
Bu şekilde kurulan komisyonlarca tesbit edilen asgari işçilik esaslarına göre kurum müfettişlerince, yapılan teftişlerde işletmelerin asgari işçilik esaslarına uygun hareket edip etmediği araştırılır ve fark varsa işletmeler muhtelif cezalara çarptırılır.
Müfettiş tarafından rapor tanzim edildiği esnada, işverene uzlaşma isteyip istemediği sorulur ve isterse uzlaşma yapılır, istemezse farklar derhal ödenmelidir.
Bu uygulama, inşaat işleri için devamlı yapılan bir uygulama idi ve gerek işletmeler ve gerekse muhasebe mesleğindeki herkesin bildiği bir uygulama idi. Ancak, söz konusu uygulamanın her türlü işletmede tatbik edildiği henüz bilinen bir uygulama değildir.
Kurum müfettişleri, bir otele, turizm işletmesine, kafeye, sanayi işletmesine gelip resepsiyonda şu kadar işçi çalıştırman gerekiyordu, şu kadar eksiğin var diyebiliyor. Yahut, makine imalatı yapıyorsun, bir kalıp imalat makinesinde en az 3 kişi çalıştırman gerekiyor, 120 işçinin bulunduğu bir işletmede en az 3 meydancı, iki yemek dağıtıcı olmalıdır diyebilecektir.
İşte o zaman yandı gülüm keten helvaaaa……………….Başınıza gelecekleri düşünün durun. Bu yüzden bu konuyu acele bir yazı konusu yapmaya karar verdim.
II.Fark işçilik tesbiti ve uzlaşma
25.04.2009 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren “Asgari İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma Yönetmeliği” ne göre;
1- Devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgarî işçilik incelemesi: İşverenin Kuruma, emsaline, yapılan işin nitelik, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütülmesi için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun saptanması halinde, işin yürütülmesi için gerekli olan asgarî işçilik miktarını, yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalışan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak eksik işçilik farkı olup olmadığı tespit edilecektir. Söz konusu tespitler, SGK’nun müfettişleri tarafından yapılacaktır.
2- Yönetmeliğe göre, tespit edilen ve sigortalısı bilinmeyen yani, eksik işçiliğinin kim veya kimlere ait olduğu tespit edilemeyen miktar üzerinden hesaplanacak prim aslı tutarları, Kanunun 89. maddesine göre hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile raporda müfettiş tarafından önerilen idarî para cezaları uzlaşma kapsamına girecektir.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca
